Jak co roku, inspektorzy ds. ochrony zwierząt OTOZ Animals przeprowadzą kilkaset kontroli w punktach sprzedaży żywych karpi, niemniej wciąż jest to kropla w morzu potrzeb, dlatego też, zwracamy się do Państwa z gorącym apelem, by zwracać uwagę na warunki w jakich zarówno są przetrzymywane jak i transportowane są karpie. Przypominamy, iż ryby będące zwierzętami kręgowymi posiadają swe przywileje prawne wpisane w Ustawie z dnia 21 sierpnia 1997r. o ochronie zwierząt. Art. 1.1 ustawy brzmi: Zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę. Mimo to, ludzka empatia względem ryb jest nieporównywalnie słabsza niż w stosunku do ssaków. Przyczyn można doszukiwać się w dość istotnych różnicach genetycznych, lecz prawda wydaje się nieco bardziej prozaiczna, otóż ryby nie posiadają strun głosowych. W hipermarketach, czy na rynkach nie usłyszymy zatem wycia z bólu, czy też krzyku wzywającego pomocy, co w naturalny sposób odstraszałoby część klientów.
Wracając do meritum, Zakład Ichtiobiologii i Gospodarki Rybackiej przy Państwowej Akademii Nauk przeprowadził badania nad optymalnym sposobem przenoszenia żywego karpia, na podstawie których, Główny Inspektorat Weterynarii opracował wytyczne postępowania przy sprzedaży żywych karpi. Jest to obecnie jedyny dokument stanowiący urzędową wykładnię przepisów prawa dotyczącą karpi.
„Ryby są inteligentnymi i fascynującymi stworzeniami. Badania behawioralne wykazały, że ryby mają bardzo dobrą pamięć i uczą się na własnych doświadczeniach. Wyróżniają się również charakterem – niektóre są odważne i ciekawskie, inne nieśmiałe i pasywne – i są w stanie rozpoznać członków własnej ławicy. W naturalnych warunkach karpie mogą przeżyć nawet 45 lat. Posiadają szerokie pole widzenia i mogą widzieć również ponad powierzchnią. Mają doskonały zmysł słuchu i reagują na każdą, nawet subtelną wibrację, dzięki czemu mogą na czas wyczuć niebezpieczeństwo. Mogą posmakować pokarm bez wkładania go do ust dzięki kubkom smakowym znajdującym się na ich ciele. Możemy sobie tylko wyobrazić, jak smakuje krew nasza oraz naszego towarzysza, gdy jesteśmy na wpół uduszeni w przepełnionym zbiorniku” – Prof. Andrzej Elżanowski.
Wytyczne Głównego Lekarza Weterynarii w sprawie postępowania z żywymi rybami będącymi przedmiotem sprzedaży detalicznej.
Mając na uwadze, iż w okresie przedświątecznym zwiększa się sprzedaż żywych karpi w punktach sprzedaży detalicznej, Główny Lekarz Weterynarii informuje, co następuje.
W związku z tym, iż przepisy prawa, w tym przepisy o ochronie zwierząt, nie regulują szczegółowo sposobu postępowania z żywymi rybami będącymi przedmiotem sprzedaży detalicznej, a w szczególności w czasie ich uśmiercania, należy stosować ogólne zasady wynikające z ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002 ze zm.)
1. Uśmiercanie ryb w punktach sprzedaży detalicznej
Metoda – Uderzenie w część czołową czaszki powodujące utratę przytomności w połączeniu ze skrwawieniem, uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego lub przerwaniem rdzenia kręgowego albo dekapitacją.
Uśmiercanie ryb powinno odbywać się w sposób humanitarny polegający na minimalizacji cierpienia. Uśmiercanie ryb używanych w procedurach naukowych następuje poprzez uderzenie w część czołową czaszki powodujące utratę świadomości w połączeniu ze skrwawieniem, mechanicznym uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego lub dekapitację po uprzednim ogłuszeniu. Są to jedyne humanitarne metody uśmiercania ryb wskazane w przepisach powszechnie obowiązujących, które mogą mieć zastosowanie dla ryb uśmiercanych w punktach sprzedaży detalicznej.
Miejsce – wydzielone, np. za parawanem, przenośną ścianką lub innym elementem konstrukcji sklepu; zapobiegającym udziałowi osób postronnych.
Zabronione jest uśmiercanie zwierząt kręgowych, a więc również ryb, w obecności dzieci (art. 34 ust. 4 pkt 2 ustawy). Jest to zakaz bezwzględny, zagrożony sankcją karną z art. 35 ustawy. Jeśli chodzi o uśmiercanie karpia w punktach sprzedaży detalicznej, mając na uwadze przepisy dotyczące humanitarnego traktowania i uśmiercania zwierząt, zaleca się, aby miejsce uśmiercania ryb było wydzielone, np. za parawanem, przenośną ścianką lub innym elementem konstrukcji sklepu, tak, aby uśmiercanie nie odbywało się w obecności osób postronnych, w tym w szczególności dzieci.
2. Personel ukończone 18 lat,
wykształcenie co najmniej zasadnicze zawodowe lub 3–letnie doświadczenie przy hodowli lub uboju ryb.
3.Warunki przetrzymywania żywych ryb baseny –
szczelne, o gładkich ścianach i gładko zakończonych krawędziach; woda – czysta, natlenowana lub napowietrzana; wymiana wody nie rzadziej niż co 48 h. zagęszczenie – maksymalne zagęszczenie przy stosowaniu natlenowania wody 1kg masy/l wody; optymalna temp. wody 10oC (+/- 5oC) ryby bez widocznych uszkodzeń – ryby, które posiadają rany i inne uszkodzenia ciała powinny być uśmiercane niezwłocznie po przybyciu do sklepu.
4.Sprzedaż –
polecana jest sprzedaż ryb po uprzednim ich uśmierceniu
W razie sprzedaży żywych ryb, sposób ich pakowania musi uwzględniać dobrostan zwierząt oraz wykluczać narażanie ich na niepotrzebne cierpienie.
5.Opakowanie stosowane do przenoszenia ze sklepu żywych ryb przez konsumenta końcowego bez wody, pozwalające karpiom na wykorzystanie naturalnej wymiany gazowej przez powierzchnię skóry – zasadą stosowania takiego opakowania jest to, aby ryba nie stykała się całą powierzchnią skóry z opakowaniem, jak to np. ma miejsce, gdy ryba zostanie owinięta torbą foliową. W celu zapewnienia wymiany gazowej opakowanie powinno posiadać elementy odsuwające ciało ryby od powierzchni opakowana np. pojemniki z „ożebrowaniem” lub odpowiednio perforowany wkład z tworzywa umieszczony wokół ciała ryby. Dodatkowo torba, w której umieszczona jest ryba, musi pozostawać niezawiązana. z wodą – podstawowe znaczenie ma zapewnienie rybie możliwości przyjęcia naturalnej pozycji, dlatego kluczowym jest rozmiar opakowania, tak aby ryba nie znajdowała się w nienaturalnej pozycji lub nie była wygięta bez możliwości zmiany pozycji – dotyczy to w szczególności pojemników o sztywnych ścianach, chociaż także ma znaczenie w przypadku foliowych toreb; z uwagi na brak możliwości stałego napowietrzania ilość wody w opakowaniu powinna być co najmniej w stosunku 1:2 masy karpia do masy wody.
6. Zalecenia dla konsumenta dotyczące przenoszenia żywych ryb po zakupieniu ich w sklepie
- Zaleca się: aby czas przenoszenia żywej ryby z miejsca zakupu do domu, niezależnie od zastosowanego opakowania, nie był dłuższy niż 1 godz. 40 minut przy temperaturze powietrza 0o- 5oC, zaś przy temperaturze powyżej 10oC nie był dłuższy niż 20 minut.
- aby po zakupie żywej ryby, opakowanej w sposób opisany w pkt 5, nie zmieniać ww. sposobu opakowania w czasie dostarczania żywej ryby domu, tj.:
- w przypadku opakowań bez wody – nie usuwać elementów pozwalających na odsuniecie ciała ryby od opakowania;
- w przypadku opakowania z wodą, nie wylewać wody;oraz w obu przypadkach nie uszczelniać opakowania, nie zawiązywać torby tak, aby umożliwić swobodny dopływ powietrza i tlenu.
Opakowania indywidualnie używane przez klienta w celu przenoszenia ryby żywej powinny spełniać wymagania podane w pkt. 5 Materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością zgodnie z art. 16 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1935/2004/WE powinny posiadać deklarację zgodności potwierdzającą spełnianie przez nie wymagań. Wymóg dołączania deklaracji dotyczy materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych, folii z regenerowanej celulozy, wyrobów ceramicznych oraz aktywnych i inteligentnych materiałów i wyrobów.